دکتر احمد اقتداری (۱۳۰۴–۱۳۹۸) معروف به «پدر مطالعات خلیج فارس»، از برجستهترین پژوهشگران و مورخان ایرانی در حوزهٔ خلیج فارس، تاریخ دریانوردی، و فرهنگ جنوب ایران بود. او با تحقیقات گسترده و تألیف کتابهای ارزشمند، نقش مهمی در مستندسازی تاریخی و هویتی خلیج فارس ایفا کرد.

مهمترین آثار و فعالیتهای دکتر اقتداری:

1. کتاب "خلیج فارس از دیرباز تا کنون" – از مهمترین منابع پژوهشی دربارهٔ تاریخ و جغرافیای خلیج فارس.

2. "تاریخ مسقط و عمان و بحرین و روابط آنها با ایران" – بررسی روابط تاریخی ایران با کشورهای جنوب خلیج فارس.

3. "لارستان کهن و فرهنگ لارستانی" – پژوهشی دربارهٔ تاریخ و فرهنگ منطقهٔ لارستان در جنوب ایران.

4. "بندرعباس و خلیج فارس" – تحلیل تاریخی و اقتصادی بندرعباس و نقش آن در منطقه.

5. همکاری در تدوین دانشنامهٔ "خلیج فارس" – به عنوان مرجعی معتبر در این حوزه.

نقش او در تثبیت نام "خلیج فارس":

دکتر اقتداری با تحقیقات مستند خود، به مبارزه با تحریف نام خلیج فارس پرداخت و همواره بر اصالت تاریخی این نام تأکید داشت. او با استناد به منابع کهن فارسی، عربی و غربی، حقانیت نام "خلیج فارس" را اثبات کرد.

سایر فعالیتها:

• عضویت در فرهنگستان زبان و ادب فارسی

• همکاری با مراکز علمی و دانشگاهی در حوزهٔ تاریخ و جغرافیا

• تلاش برای حفظ میراث فرهنگی و ادبی جنوب ایران

دکتر اقتداری در ۲۷ فروردین ۱۳۹۸ درگذشت، اما آثار او به عنوان میراثی ماندگار در حوزهٔ خلیج فارسشناسی باقی مانده است. از او به عنوان نمونهای از عشق به میهن و تلاش خستگیناپذیر در راه حفظ هویت تاریخی ایران یاد میشود.

زندگی دکتر احمد اقتداری، پدر مطالعات خلیج فارس، سرشار از تلاشهای علمی، عشق به ایران و جنوب آن، و مقاومت در برابر تحریفهای تاریخی است. در ادامه، جزئیات بیشتری از زندگی پربار او را بررسی میکنیم:

تولد و خانواده

• تولد: ۱ مهر ۱۳۰۴ (۲۳ سپتامبر ۱۹۲۵) در شهر لار، استان فارس.

• خانواده: پدرش میرزا محمدعلی خان اقتداری از ملاکان لارستان و مادرش بیبی جان فتوحی بود. خانوادهٔ او از نظر فرهنگی و اقتصادی در منطقه شناختهشده بودند.

• نام اصلی: احمد خان اقتداری لاری، اما بعدها نام خانوادگی خود را به "اقتداری" تغییر داد.

تحصیلات

• تحصیلات ابتدایی و متوسطه: در زادگاهش لار و شیراز گذراند.

• دانشگاه: وارد دانشکدهٔ حقوق دانشگاه تهران شد و در رشتهٔ حقوق قضایی تحصیل کرد.

• زبانهای خارجی: علاوه بر فارسی و گویش لاری، به زبانهای عربی، انگلیسی و فرانسوی مسلط بود که به او در پژوهشهای تاریخی کمک میکرد.

فعالیتهای شغلی و علمی

1. وکالت دادگستری: پس از فارغالتحصیلی، به عنوان وکیل در شیراز و تهران فعالیت کرد، اما به دلیل علاقهٔ شدید به تاریخ و فرهنگ، به پژوهش روی آورد.

2. همکاری با مؤسسهٔ جغرافیایی: با مؤسسهٔ جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب همکاری داشت و در تهیهٔ نقشههای تاریخی خلیج فارس نقش مهمی ایفا کرد.

3. تدریس: در دانشگاهها و مراکز علمی دربارهٔ تاریخ خلیج فارس و جنوب ایران تدریس میکرد.

4. عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی: به دلیل تسلط بر ادبیات و تاریخ، به عضویت این فرهنگستان درآمد.

سفرها و پژوهشهای میدانی

• او برای جمعآوری اسناد و مدارک دربارهٔ خلیج فارس، به کشورهای عربی حاشیهٔ خلیج فارس، هند، پاکستان و اروپا سفر کرد.

• در کتابخانههای معتبر جهان مانند بریتیش میوزیوم لندن و آرشیو ملی هند به جستجوی اسناد تاریخی پرداخت.

• سفرهای گسترده به جزایر و بنادر جنوب ایران (مانند قشم، کیش، بندرعباس و بوشهر) داشت تا اطلاعات دستاول جمعآوری کند.

مبارزه برای نام "خلیج فارس"

• او از دههٔ ۱۳۴۰ تا پایان عمر، علیه تحریف نام خلیج فارس مبارزه کرد.

• با ارائهٔ اسناد تاریخی از منابع ایرانی، عربی و غربی، ثابت کرد که نام درست این آبراه، "خلیج فارس" است و نه نامهای جعلی.

• در مجامع بینالمللی از جمله یونسکو به دفاع از هویت تاریخی خلیج فارس پرداخت.

آثار مهم

برخی از کتابهای برجستهٔ او:

1. خلیج فارس از دیرباز تا کنون (۱۳۴۸) – مرجع اصلی پژوهشهای خلیج فارس.

2. تاریخ مسقط و عمان و بحرین و روابط آنها با ایران (۱۳۵۶).

3. لارستان کهن و فرهنگ لارستانی (۱۳۷۴) – بررسی تاریخ محلی جنوب ایران.

4. بندرعباس و خلیج فارس (۱۳۷۹).

5. کاروان عمر (خاطرات شخصی، ۱۳۸۳).

ویژگیهای اخلاقی و شخصیتی

• میهنپرستی: عشق عمیقی به ایران، به ویژه جنوب و خلیج فارس داشت.

• سادهزیستی: با وجود شهرت علمی، زندگی بسیار سادهای داشت.

• پشتکار بالا: تا آخر عمر دست از تحقیق و تألیف نکشید.

• مقاومت در برابر تحریفها: هرگز در برابر جعل نام خلیج فارس سکوت نکرد.

درگذشت و یادبود

• تاریخ درگذشت: ۲۷ فروردین ۱۳۹۸ (۱۶ آوریل ۲۰۱۹) در تهران.

• آرامگاه: بنا به وصیتش، در زادگاهش لار به خاک سپرده شد.

• تقدیرها: پس از مرگش، مراسمهای بزرگداشت متعددی در دانشگاهها و مراکز علمی برگزار شد. کتابخانهٔ شخصی او به کتابخانهٔ ملی ایران اهدا شد.

نقش او در تاریخ معاصر ایران

دکتر اقتداری نه تنها یک مورخ، بلکه یک مدافع تمامعیار هویت ایرانی بود. تحقیقات او پایهٔ بسیاری از مطالعات بعدی دربارهٔ خلیج فارس شد و نام او به عنوان نماد مقاومت در برابر تحریف تاریخ ماندگار شده است.