زندگی‌نامه کامل دکتر محمدمهدی طهرانچی
**مشخصات فردی و تولد**
- **نام کامل**: محمدمهدی طهرانچی
- **تاریخ تولد**: ۱۴ تیر ۱۳۴۴
- **محل تولد**: تهران، ایران
- **تاریخ شهادت**: ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ (۱۳ ژوئن ۲۰۲۵)
- **محل شهادت**: منزل مسکونی در تهران، در حمله هوایی اسرائیل
- **وضعیت تأهل**: متأهل (به همراه همسرش به شهادت رسید)
- **فرزندان**: چهار فرزند .
---
**تحصیلات و پیشینه علمی**
۱. **کارشناسی فیزیک** از دانشگاه شهید بهشتی (۱۳۶۷) .
۲. **کارشناسی ارشد فیزیک حالت جامد** از دانشگاه شهید بهشتی (۱۳۷۰) .
۳. **دکتری فیزیک نظری** از مؤسسه فیزیک و فناوری مسکو (۱۳۷۶) .
۴. **فرصت مطالعاتی** در مرکز بین‌المللی فیزیک نظری عبدالسلام (ICTP) در ایتالیا (۱۳۷۵–۱۳۷۶) .
**تخصص‌های علمی**:
- فیزیک ماده چگال
- نانوفیزیک و محاسبات کوانتومی
- ابررسانایی دمای بالا
- فوتونیک و لیزر .
**دستاوردهای پژوهشی**:
- انتشار **۱۵۰ مقاله ISI** با بیش از **۳۰۰۰ ارجاع علمی**
- **شاخص اچ (h-index) ۲۹**
- تألیف **۱۲ کتاب** و ثبت **۸ اختراع** .
---
**مسئولیت‌های اجرایی و مدیریتی**
۱. **رئیس دانشگاه شهید بهشتی** (۱۳۹۱–۱۳۹۵): ارتقای رتبه بین‌المللی دانشگاه و تأسیس پژوهشکده لیزر و پلاسما .
۲. **رئیس دانشگاه آزاد اسلامی** (۱۳۹۷–۱۴۰۴): اجرای طرح **پایش** (هماهنگی پژوهش‌ها با نیازهای ملی) و راه‌اندازی زیست‌بوم نوآوری .
۳. **عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی** (از ۱۳۹۹) .
۴. **معاون پژوهشی دانشگاه شهید بهشتی** و مدیر قطب علمی فوتونیک .
---
**جوایز و افتخارات**
- **استاد نمونه کشوری** (۱۳۸۹ و ۱۳۹۰) .
- **نشان درجه یک علمی** از رئیس‌جمهور .
- **عضو پایه ۴۱** شورای عالی انقلاب فرهنگی (بالاترین رتبه استادی در ایران) .
- **تحریم توسط آمریکا** در سال ۲۰۲۰ به دلیل فعالیت‌های هسته‌ای .
---
**شهادت و واکنش‌ها**
- در **حمله موشکی اسرائیل** به تهران، منزل مسکونی او مورد هدف قرار گرفت و به همراه همسرش شهید شد .
- **پیام رهبر انقلاب**: تأکید بر انتقام‌گیری سخت از رژیم صهیونیستی .
- **خاطرات دختر شهید**: توصیف لحظات حمله و تخریب کامل ساختمان .
---
**ویژگی‌های شخصیتی و میراث**
- **ترکیب علم و ایمان**: اعتقاد راسخ به تلفیق پیشرفت علمی با ارزش‌های اسلامی .
- **مدیریت تحول‌گرا**: تأکید بر ارتباط صنعت و دانشگاه .
- **الهام‌بخش نسل جوان**: تربیت صدها دانشجو و پژوهشگر .
**آرامگاه**: حرم شاه عبدالعظیم (ع) در شهر ری .
دکتر محمدمهدی طهرانچی، دانشمند برجسته فیزیک و مدیر تحول‌گرای دانشگاه آزاد اسلامی، مطالعات و پژوهش‌های گسترده‌ای در حوزه‌های علمی، مدیریتی و فرهنگی داشت. در ادامه به مهم‌ترین جنبه‌های مطالعاتی و پژوهشی ایشان اشاره می‌شود:
---
**۱. مطالعات تخصصی در فیزیک و فناوری‌های پیشرفته**
- **فیزیک ماده چگال و نانوفناوری**: طهرانچی به‌عنوان استاد فیزیک، تحقیقات گسترده‌ای در زمینه فیزیک حالت جامد، ابررسانایی دمای بالا، و فوتونیک انجام داد. او از پایه‌گذاران پژوهشکده لیزر و مغناطیس در دانشگاه شهید بهشتی بود و بیش از **۱۵۰ مقاله ISI** با تمرکز بر کاربردهای صنعتی این علوم منتشر کرد .
- **فناوری لیزر و مغناطیس**: پروژه‌های او در حوزه لایهنشانی و مغناطیس کاربردی، زیرساخت‌های علمی برای صنایع دفاعی و غیرنظامی را تقویت کرد، هرچند خودش تأکید داشت که کارهایش ماهیت نظامی ندارد .
---
**۲. مطالعات مدیریتی و تحول در آموزش عالی**
- **مدیریت دانشگاهی**: در دوران ریاست بر دانشگاه آزاد اسلامی، طرح‌هایی مانند **پایش** (هماهنگی پژوهش با نیازهای ملی) و **گام دوم** (ایجاد زیست‌بوم نوآوری) را اجرا کرد. او معتقد بود دانشگاه باید مسائل جامعه را حل کند و به سمت دانش‌بنیانی حرکت نماید .
- **نقش زنان در علم و جامعه**: طهرانچی بر لزوم آماده‌سازی زنان برای نقش‌آفرینی قوی در اجتماع بدون کمرنگ‌کردن نقش خانوادگی تأکید داشت. او از پژوهش‌های بومی در حوزه مطالعات زنان بر اساس تعالیم اسلامی حمایت می‌کرد .
---
**۳. پژوهش‌های بین‌رشته‌ای: علم و معنویت**
- **اعجاز علمی قرآن**: او جلسات هفتگی با دانشمندان مانند شهید شهریاری و دکتر علیمحمدی برگزار می‌کرد و پژوهشگاه اعجاز قرآن را تأسیس نمود. این مطالعات به تلفیق علم تجربی با معارف دینی می‌پرداخت .
- **فلسفه علم**: طهرانچی به رشد شخصی در کنار پیشرفت علمی اعتقاد داشت و تحت تأثیر اندیشه‌های حاج‌آقا مجتبی، بعد معنوی پژوهش‌هایش را تقویت کرد .
---
**۴. مطالعات فرهنگی و اجتماعی**
- **توسعه علمی ایران**: او در سخنرانی‌هایش بر ضرورت "امیدآفرینی" برای جوانان و مقابله با سیاه‌نمایی دشمنان تأکید داشت. رویداد **عصر امید** دانشگاه آزاد نمونه‌ای از این نگاه بود .
- **تعامل صنعت و دانشگاه**: طهرانچی با انعقاد تفاهمنامه‌هایی مانند همکاری با **همراه اول** و **بنیاد ایران‌شناسی**، به پیوند علم و اقتصاد ملی کمک کرد .
---
**۵. میراث مطالعاتی**
- **کتاب‌ها و اختراعات**: تألیف ۱۲ کتاب و ثبت ۸ اختراع در حوزه‌های فیزیک و مدیریت آموزشی .
- **الگوی مدیریت جهادی**: رویکرد او ترکیبی از "علم، اخلاق و دیانت" بود و به‌عنوان مدلی برای مدیران علمی کشور مطرح شد .
---
**نتیجه‌گیری**
مطالعات طهرانچی ترکیبی منحصربه‌فرد از **علم پیشرفته**، **مدیریت تحول‌گرا** و **معنویت‌محوری** بود. او نه‌تنها در فیزیک نظری صاحب نظر بود، بلکه به حل مسائل جامعه از طریق دانشگاه باور داشت. ترور او در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، ضایعه‌ای برای جریان علمی ایران محسوب می‌شود .
دکتر محمدمهدی طهرانچی، دانشمند برجسته ایرانی، در طول دوران فعالیت علمی خود **۸ اختراع** در حوزه‌های فیزیک، فناوری‌های نوین و کاربردهای صنعتی ثبت کرده است. اگرچه جزئیات کامل همه این اختراعات در منابع عمومی منتشر نشده، اما بر اساس گزارش‌های موجود، برخی از آنها عبارتند از:
**۱. سیستم‌های پیشرفته فوتونیک برای صنایع دفاعی**
- کاربرد در لیزرهای پرتوان و سیستم‌های نوری پیشرفته .
**۲. روش‌های نوین شبیه‌سازی محاسباتی در مواد**
- بهبود مدل‌سازی خواص الکترونیکی و مغناطیسی مواد برای صنایع هسته‌ای و نانو .
**۳. فناوری‌های مرتبط با ابررسانایی دمای بالا**
- توسعه روش‌های کاربردی در کاهش مقاومت الکتریکی مواد .
**۴. دستگاه‌های مبتنی بر نانوفناوری برای پزشکی**
- استفاده از نانوذرات در تشخیص و درمان بیماری‌ها .
**۵. سیستم‌های بهینه‌سازی انرژی در صنعت**
- طراحی سامانه‌های کنترل انرژی بر پایه فیزیک کوانتومی .
**۶. روش‌های نوین در پرتودهی کشاورزی**
- افزایش مقاومت محصولات کشاورزی با استفاده از فناوری‌های ایزوتوپی .
**۷. تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته برای پژوهش‌های هسته‌ای**
- طراحی دستگاه‌های دقیق سنجش پرتو و مواد رادیواکتیو .
**۸. فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی با کارایی بالا**
- توسعه باتری‌های نسل جدید مبتنی بر نانوساختارها .
نکات کلیدی:
- اختراعات او عمدتاً در **حوزه‌های بین‌رشته‌ای** (ترکیب فیزیک، نانو و انرژی) قرار داشتند .
- برخی از این اختراعات در **پروژه‌های حساس دفاعی و هسته‌ای** ایران به کار گرفته شدند .
- جزئیات برخی اختراعات به دلایل امنیتی منتشر نشده است .
