1) مراحل کلی طراحی (روالی پیشنهادی)
1. بازدید و ارزیابی سایت: ترازها، دسترسی، خاکشناسی (نقاط پی، سطح آب‌های زیرزمینی)، دید زیباشناختی، مسیر عابرین، نیاز به رمپ/پله، خطوط سرویس، فاصله تا ساختمان‌ها/جاده‌ها.
2. تعیین کاربری و الزامات: پیاده‌رو فقط؟ دوچرخه‌سوار دارد؟ ازدحام دوره‌ای (رویدادها)؟ روشنایی، حفاظ، شیب/دسترسی معلولین (استاندارد ADA/محلی).
3. انتخاب سیستم سازه‌ای مناسب: تیرمتقاطع/گذرگاه ساده، خرپا (truss)، پل کابلی سبک، پل قوسی، دال کامپوزیت با تیر جانبی، یا ترکیبی.
4. بارگذاری و محاسبات سازه — کنترل مقاومت و سرویس‌دهی (تنش، تغییرشکل، ارتعاش).
5. جزئیات اتصال، درز انبساط، زهکشی، روکش عایق/ضدخوردگی، نورپردازی، دسترسی و ایمنی.
6. طراحی پی (نواری/ستونی/شمع) بر اساس خاکشناسی.
7. نقشه‌های اجرایی، برآورد هزینه، برنامه زمانی ساخت، جزئیات نگهداری.
⸻
2) بارگذاری‌های اصلی و مقدارهای راهنمای متداول
• بار زنده عابران (uniform live load): در طراحی پل‌های عابر پیاده مرجع‌های متداول مقدارهای زیر را ارائه می‌دهند: ≈ 4.3 kN/m² (≈90 psf) که معادل بار یکنواخت برای شرایط عمومی طراحی در AASHTO است؛ برخی آیین‌نامه‌ها (Eurocode) از 5 kN/m² برای ازدحام/crowd استفاده می‌کنند. این بارها باید برای اثرات ترکیبی الگوگذاری شوند. 
• بار ازدحام (crowd loading): برای فضاهایی که احتمال ایستادن/ازدحام وجود دارد، از مدل‌های خاص crowd (مثلاً 5 kN/m² یا الگوهای متمرکز) استفاده کنید. 
• بار باد (برای بدنه پل و مخصوصاً کاناپی): استفاده از ASCE 7 یا استاندارد محلی لازم است؛ کاناپی‌ها به عنوان سازه‌های متصل یا جدا محاسبه شده و بارهای مؤلفه‌ای و جانبی (C&C) و فشارهای منفی/مثبت باید بررسی شوند. برای مثال روش ASCE برای کاناپی‌های الحاقی مرجع خوب است. 
• بار زلزله (Seismic): مطابق آیین‌نامه محلی (مثلاً Eurocode 8، ASCE 7 یا آیین‌نامه ملی)، شامل تعیین زلزله طراحی، بازتاب خاک، و ترکیبات بار مناسب.
• برف و بار مرده: بار مرده شامل وزن عرشه، پوشش، کفپوش غیرسازه‌ای، کاناپی و تجهیزات. برف براساس استاندارد محلی (EN/ASCE/ملی) محاسبه می‌شود.
• بار ضربه/تصادف: در تکیه‌گاه‌ها و جایی که دسترسی ماشین وجود دارد، اثر ضربه یا تصادف را بررسی کنید.
⸻
3) معیارهای هندسی و دسترسی (ابعاد و جزئیات کاربری)
• عرض بستر/عرشه:
• پل‌های پیاده عادی: حداقل 1.5–2.0 m برای مسیر یک‌جهته پیاده؛ اگر دوطرفه یا عبور همزمان دو نفر با کالسکه/ویلچر مطلوب است، 2.5–4.0 m یا بیشتر. برای ترکیب پیاده و دوچرخه، پهنای ویژه دوچرخه در نظر گرفته شود.
• شیب طولی: برای دسترسی معلولین (مطابق ADA یا استاندارد محلی) حداکثر شیب رمپ معمولاً 1:12 (≈8.33%) است؛ طول رمپ و ایستگاه استراحت طبق مقررات.
• ارتفاع گاردریل/حفاظ: معمولاً حداقل 1.07 m (≈42 in) برای پل‌های عابر (اگر دوچرخه‌سوار هم عبور می‌کنند یا خطر سقوط بیشتر است، ممکن است 1.2–1.37 m یا بیشتر نیاز شود). دستگیره‌های دستگیره (handrail) برای گرفتن دستی معمولاً 34–38 in (≈0.86–0.97 m) بر اساس ADA برای پله‌ها/رامپ‌ها. حتماً فاصله بین بازشوهای حفاظ را طوری طراحی کنید که از سقوط بچه جلوگیری شود (مثلاً کمتر از 100 mm یا مطابق مقررات محلی). 
• درجه آزادی از تکیه‌گاه‌ها: درز انبساط برای طول‌های بلند و اتصالات لغزشی/رلینگ در نظر گرفته شود.
⸻
4) سیستم‌های سازه‌ای پیشنهادی (مزایا و معایب)
• تیرورق/گِردِر فلزی با عرشه فولادی یا کامپوزیت بتن-فولاد — مناسب برای دهانه‌های کوتاه تا متوسط، ساخت و نصب سریع، نگهداری بازرسی‌پذیر.
• خرپا (truss) — اجازه عبور دهانه‌های بزرگ‌تر با مقطع سبک‌تر؛ از منظر منظر بصری نیز قابل طراحی است.
• پل کابلی/معلق (light cable-stayed / suspension) — برای دهانه‌های خیلی بلند یا طراحی نمادین، هزینه بیشتر و جزئیات اجرایی پیچیده‌تر.
• قوس فولادی — خوب برای ارتفاع دلخواه و چشم‌انداز شهری.
• دال کامپوزیت فولاد-بتن — عملکرد خوب در برشی و پیچشی، مناسب برای بارگذاری سنگین‌تر.
انتخاب با توجه به طول دهانه، شرایط حمل‌ونقل، معماری، بودجه و سرعت اجرای پروژه انجام شود.
⸻
5) طراحی عرشه و جزئیات کف (deck)
• جنس کف: فولاد گریتینگ (steel grating) برای تخلیه آب خوب و وزن کم؛ ورق فولادی پوشیده با پوشش ضدلغزندگی؛ دال بتنی روی عرشه فولادی (composite) برای دوام و رفتار سازه‌ای بهتر.
• ضدلغزندگی: پوشش با بافت یا نوارهای ضدلغزش در مسیرهای شیبدار.
• شیب عرضی: جهت زهکشی 1–2% حداقل.
• زهکشی: مجاری زهکشی و مسیر خروج آب، جلوگیری از تجمع برف/یخ.
⸻
6) طراحی کاناپی (سایه‌بان / سقف روی پل)
• هدف‌ها: محافظت از سرما/گرما/باران برای عابرین، زیبایی‌شناسی، کاهش خوردگی عرشه.
• بارگذاری کاناپی: محاسبه بار باد (ASCE 7 یا آیین‌نامه محلی) و بار برف/بار مرده پوشش. جزئیات اتصال کاناپی به پل باید تحمل فشارهای C&C را داشته باشد. برای کاناپی‌های پارچه‌ای یا سبک باید بررسی مقاومت در برابر باد و بادبردگی انجام شود. 
• مواد رایج: فولاد سبک پوشش‌دار، آلومینیوم، شیشه لمینت (برای نور)، پوشش پارچه‌ای معماری (PTFE، PVC) — هرکدام نیازهای نگهداری و جزئیات اجرای خود را دارند.
• اتصالات: براکت‌های فولادی به تیرآهن‌ها یا ستون‌ها، مهاربندی جانبی برای جلوگیری از حرکت دینامیک در باد.
• ضدزنگ و تهویه: جلوگیری از تجمع رطوبت بین سقف و عرشه، دسترسی جهت نگهداری.
⸻
7) کنترل سرویس‌دهی — ارتعاش و راحتی عابران
• پل‌های سبک ممکن است تحت اثر ارتعاش ناشی از قدم‌زدن یا جمعیت حساس باشند. معیارهای متداول:
• اگر فرکانس طبیعی عمودی > 5 Hz، معمولاً محاسبات راحتی لازم نیست. اگر بین 1.5–5 Hz است باید تحلیل دینامیک و کنترل شتاب انجام شود؛ برخی منابع حداقل ≈3 Hz را به‌عنوان راهنمایی پیشنهاد می‌دهند (AASHTO و مراجع صنعتی شرایط جایگزین و فرمول‌های جرم مؤثر را دارند). در هر حال باید شتاب‌های حداکثر (m/s²) را منظور کرده و با معیارهای ISO/EN مقایسه کنید. در صورت نیاز می‌توان از دمپرهای جرمی تنظیم‌شده (Tuned Mass Dampers)، افزایش سختی یا افزودن جرم استفاده کرد. 
⸻
8) مصالح و حفاظت در برابر خوردگی
• فولاد سازه‌ای: S355 یا معادل (بستگی به مشخصه‌های طراحی)؛ فولاد زنگ‌نزن در نقاط خاص یا پوشش گالوانیزه/رنگ اپوکسی برای مقاومت در برابر زنگ‌زدگی.
• روکش‌ها: گالوانیزه گرم + رنگ اپوکسی یا پوشش پلی‌یورتان برای طول عمر بالا، مخصوصاً در محیط‌های ساحلی/صنعتی.
• اتصالات جوشی/پیچی: استفاده از پیچ‌های با مقاومت بالا (مثلاً کلاس 8.8 یا 10.9 بسته به طراحی) و پرهیز از ترک‌های تجمعی آب در جزئیات.
• جزئیات زهکشی برای جلوگیری از تجمع آب و جلوگیری از «ترانشه خوردگی» را در نظر بگیرید.
⸻
9) فونداسیون و تکیه‌گاه‌ها
• با توجه به خاکشناسی: پایه نواری بتنی، کف ستون فونداسیون منفرد، فنداسیون شمع یا شمع‌های درجا در خاک ضعیف. بررسی خزش و نشست لازم است.
• طراحی اتصال ستون-پی: انتقال بار برشی، نیروی محوری و لنگر. در پل‌های بلند، تحکیم و حفاظت در برابر خوردگی شمع‌ها ضروری است.
⸻
10) جزئیات ایمنی و تاسیسات
• روشنایی: چراغ‌های مسیر با ضریب انعکاس کم، نور بدون خیرگی، تغذیه برق و کابل‌کشی در کانال‌های محافظ.
• دوربین/امنیت: در صورت نیاز، مسیر کابل‌کشی و پایه‌های نصب دوربین.
• تابلوها و نرده‌های اضطراری: شماره‌های تماس نجات، مسیرهای فرار.
• نرده‌های جانبی و کفپوش: جلوگیری از سقوط و لیزخوردگی.
• کفپوش ضد حریق در موارد خاص و مسیرهای تخلیه.
⸻
11) نگهداری و بازرسی
• برنامه بازرسی سالیانه برای خوردگی، اتصال‌ها، نشست و ترک‌ها.
• دسترسی سرویس برای بازرس/نقاشی مجدد و تعویض پانل‌های آسیب‌دیده.
• ثبت جزئیات اجرایی و نقشه «as-built» برای نگهداری آینده.
⸻
12) محاسبات و چک‌های لازم (فهرست)
• بارهای مرده و زنده (الگوگذاری)، ترکیبات بار اساسی. 
• تحلیل سازه‌ای (خطی و در صورت نیاز غیرخطی) برای مقاومت و سرویس‌دهی.
• تحلیل ارتعاش برای فرکانس طبیعی و شتاب‌های موثر (مطابق EN/ISO/AASHTO). 
• کنترل برش، خمش، پیچش، برش برشی موضعی در اتصالات.
• طراحی اتصالات پیچی/جوشی مطابق استاندارد.
• طراحی پی و کنترل نشست.
• طراحی جزئیات کاناپی برای باد/برف و اتصال به سازه. 
⸻
13) خروجی‌های نقشه‌‌ای و اسناد نهایی (Deliverables)
1. نقشه‌های پلان و طولی (محور، ترازها).
2. نقشه‌های مقطع عرضی و جزئیات عرشه و نرده.
3. نقشه‌های جزئیات اتصالات و ورق‌ها (fabrication drawings).
4. نقشه‌های فونداسیون و پی.
5. محاسبات بارگذاری و طراحی (کتابچه محاسبات).
6. مشخصات فنی مصالح، پوشش‌ها و روش‌های جوش/پیچ.
7. برنامه نگهداری و لیست اقلام بازرسی.
8. برآورد هزینه و زمان‌بندی اجرایی.
⸻
14) نکات اجرایی/ساخت
• ترجیحاً قطعات فولادی در کارگاه پیش‌ساخته و سپس مونتاژ در کارگاه/سایت؛ اتصالات پیچی تا حد امکان برای نصب سریع.
• برنامه مدون برای حفاظت موقت (پوشش) در حین ساخت.
• تست‌های غیرمخرب (NDT) برای جوش‌های بحرانی.
⸻
15) برآورد هزینه (خیلی کلی)
هزینه بسته به کشور، جانمایی، نوع سیستم و سطح آرایش بسیار متغیر است. برای یک پل پیاده ساده فولادی در دهانه کوتاه/متوسط می‌توان از حدودی چند صد دلار تا هزاران دلار به ازای متر مربع عرشه نام برد (بسیار تقریبی) — برای برآورد واقعی نیاز به نقشه‌های اولیه، مصالح انتخابی و قیمت محلی دارید.
⸻
16) منابع و مراجع مرجع (برای مطالعه عمیق و استناد)
• AASHTO LRFD Guide Specifications for Design of Pedestrian Bridges — بار زنده 90 psf و ضوابط طراحی پیاده‌رو. 
• Eurocode EN 1991-2: Traffic loads on bridges — بارِ عابران / crowd: 5 kN/m² و مدل‌های بار. 
• ASCE 7 — ضوابط بار باد (بخش مربوط به کاناپی‌ها و سازه‌های الحاقی). 
• مقالات و مروری‌ها درباره ارتعاش و راحتی عابران (ISO 10137، مقالات فنی درباره حداقل فرکانس و معیارهای شتاب). 
