جوشکاری در ساختمان یکی از فرآیندهای بسیار مهم و حیاتی در ساخت‌وساز است که برای اتصال دائمی قطعات فلزی به‌کار می‌رود. این کار معمولاً در ساخت اسکلت فلزی، اتصالات سازه‌ای، نصب تیرها، ستون‌ها، بادبندها و اجزای مختلف فلزی انجام می‌شود.
انواع جوشکاری مورد استفاده در ساختمان:
1. جوشکاری قوس الکتریکی (SMAW یا دستی):
• رایج‌ترین نوع در ساختمان‌سازی
• با استفاده از الکترود پوشش‌دار
• مناسب برای جوشکاری در محل (On-site)
2. جوشکاری CO2 یا MIG/MAG:
• سریع‌تر و با کیفیت‌تر از SMAW
• بیشتر در کارخانه و کارگاه استفاده می‌شود
3. جوشکاری زیر پودری (SAW):
• مخصوص مقاطع بزرگ یا جوش‌های طولی
• در پروژه‌های صنعتی و اسکلت‌های سنگین
4. جوشکاری TIG:
• برای جوشکاری دقیق و ظریف (معمولاً در استیل یا آلومینیوم)
• در سازه‌های معماری خاص یا تزئینی
⸻
نکات مهم در جوشکاری سازه‌های ساختمانی:
• آزمایش و کنترل کیفیت جوش: استفاده از تست‌های غیرمخرب (NDT) مثل UT، RT، MT برای اطمینان از کیفیت جوش‌ها
• مطابقت با نقشه‌های اجرایی و آیین‌نامه‌ها مانند مبحث دهم مقررات ملی ساختمان
• اهمیت جوشکار ماهر: داشتن گواهینامه تأیید صلاحیت (WPS – Welding Procedure Specification)
• پیش‌گرمایش و پس‌گرمایش برای جلوگیری از ترک‌خوردگی در فولادهای ضخیم یا خاص
• تهویه مناسب و ایمنی در محل جوشکاری
⸻
انواع اتصالات جوشی در سازه‌های فلزی:
1. جوش لب به لب (Butt Weld):
• اتصال دو قطعه در یک راستا
• رایج در اتصال تیر به تیر یا ستون به ستون
• نیاز به آماده‌سازی لبه‌ها (V یا U شکل)
2. جوش گوشه‌ای (Fillet Weld):
• اتصال دو قطعه به صورت زاویه‌دار (مثل تیر به ستون)
• پرکاربردترین نوع اتصال در سازه‌های فلزی
3. جوش روی هم (Lap Weld):
• قطعات روی هم قرار می‌گیرند و جوش در لبه‌ها انجام می‌شود
• بیشتر در اتصالات فرعی یا سبک
4. جوش سپری و مهاری:
• برای اتصال بادبندها و مهاربندها به قاب اصلی
⸻
تجهیزات و ابزار جوشکاری ساختمان:
ابزار کاربرد
دستگاه جوش ترانس یا رکتیفایر تولید جریان برق لازم برای جوش
الکترود یا سیم جوش ماده مصرفی برای ایجاد اتصال
گیره اتصال زمین برای بستن مدار الکتریکی جوش
ماسک جوشکاری حفاظت از چشم و صورت در برابر قوس الکتریکی
دستکش و لباس ضد حرارت ایمنی اپراتور
متر، گونیا و تراز برای تنظیم موقعیت قطعات قبل از جوش
⸻
نکات ایمنی حیاتی در جوشکاری ساختمان:
• استفاده از ماسک‌های جوش خودکار یا دستی برای جلوگیری از سوختگی چشم (فلش چشم)
• رعایت فاصله مناسب با مصالح قابل اشتعال
• وجود کپسول آتش‌نشانی CO2 یا پودر خشک در محل
• جلوگیری از جوشکاری در شرایط نامناسب جوی (باد یا باران شدید)
• رعایت اصول تهویه در فضاهای بسته (برای جلوگیری از استنشاق دودهای سمی)
⸻
مقررات و استانداردهای مرتبط با جوشکاری ساختمانی در ایران:
• مبحث دهم مقررات ملی ساختمان: طراحی و اجرای سازه‌های فولادی
• آیین‌نامه جوش AWS D1.1 (استاندارد بین‌المللی)
• WPS (Welding Procedure Specification): مشخصات فنی روش جوشکاری برای هر پروژه
• WPQ (Welding Performance Qualification): آزمون عملی جوشکار برای اخذ صلاحیت
⸻
